Narodziny Miedzymorza. Uksztaltowanie ojczyzn, powstanie panstw oraz uklady geopolityczne wschodniej czesci Europy w poznej starozytnosci i we wczesnym sredniowieczu"

Termin "Miedzymorze" robi dzis wielka kariere. W mediach odmieniany jest przez wszystkie przypadki. Na ogol pojmowany jest jako polityczny zamysl utworzenia z panstw srodkowej Europy organizmu mogacego stanowic naturalna przeciwwage dla Niemiec i ich mocarstwowych aspiracji. Publicysci opisuja te idee w czasie "przyszlym zyczeniowym". A przeciez Miedzymorze juz w Europie kiedys istnialo. U switu ubieglego tysiaclecia.

Praca Leszka Moczulskiego "Powstanie Miedzymorza" jest pierwsza tak obszerna analiza historyczna procesow geopolitycznych i geohistorycznych powstawania ojczyzn oraz ksztaltowania panstw tworzacych istniejacy do dzisiaj system polityczny Miedzymorza.

Kraje i ludy wylanialy sie z mgly terra incognita, dolaczajac do wspolnej historii najpierw srodziemnomorskiego swiata antycznego, a nastepnie formujacej sie Europy; tak wyznaczono wschodnie granice cywilizacyjne naszej czesci swiata.

Procesy integracyjne, w ktorych nastepstwie formowaly sie osobne panstwa i i wspolna res publica christiana stworzyly Europe, w ktorej kulturowych granicach dzis zyjemy.
Dopiero inwazja mongolska - fala siegajaca az do granic Cesarstwa, wybrzezy Adriatyku i gor Grecji, a nastepnie cofajaca sie do dorzecza Wolgi - zamknela epoke i obszar formowania cywilizacji europejskiej.

Ale zanim to nastapilo, przez kilka stuleci ludy i narody serca Europy potrafily zbudowac geopolityczna strukture tej unikalnej przestrzeni Miedzymorza.

Geopolityka - potega w czasie i przestrzeni" jest proba syntezy stuletniego juz dorobku geopolityki akademickiej oraz krytycznej oceny glownych koncepcji geopolityki stosowanej. Jak pisze autor, kazdy kraj jest czescia wiekszej przestrzeni i uczestnikiem procesow rozwijajacych sie w szerszej skali. Stad pojawia sie koniecznosc szukania syntez: kulturowych, ekonomicznych, socjologicznych.

Jedna z najwazniejszych jest synteza, bioraca pod uwage w rownej mierze zjawiska czasowe i przestrzenne. Dyscyplina, ktora sie tym zajmuje, czyli geopolityka, jest wzglednie mloda dziedzina nauki, powstala w naszym stuleciu i jeszcze w pelni nieuksztaltowana, choc juz kontrowersyjna. Generalnie zajmuje sie ona badaniem przestrzennej struktury politycznej na tle fizycznej struktury geograficznej.

Ciagle znajdujemy sie w pionierskiej epoce okreslania jej ram i funkcji. Proba konfrontacji teoretycznych zalozen formujacej sie dyscypliny z powszechnie znanym materialem historycznym moze byc interesujaca intelektualnie, zarowno w zakresie nowych interpretacji przeszlosci, jak i lepszego rozumienia swiata, w ktorym zyjemy oraz przyszlosci, w ktora wkraczamy. Ksiazka oparta na bogatej literaturze (autor odwoluje sie bezposrednio do ponad 600 cytowanych pozycji) jest efektem wieloletnich studiow.

"Mackinder stworzyl najslynniejsze dota?d prawo geopolityczne: Kto panuje nad Wschodnia? Europa?, ten wlada Obszarem Centralnym; kto panuje nad Obszarem Centralnym, wlada Sïwiatowa? Wyspa?; kto panuje nad Sïwiatowa? Wyspa?, wlada sïwiatem.

Mackinder obrazowo tlumaczy mechanizmy tworzenia sie? nowoczesnych mocarstw?i akumulacji bogactwa dzie?ki handlowi morskiemu. Wyparcie transportu la?dowego jako glownej drogi wymiany handlowej zrewolucjonizowalo stosunki mie?dzynarodowe. Brytyjski geograf podkresïla, zúe fundamentem kultury strategicznej kazúdego panïstwa jest jego krwioobieg transportowy.
Problematyka dominacji nad Sïwiatowa? Wyspa?, w perspektywie obserwowanej zmiany hegemonicznej i chinïskiego projektu Jednego Pasa Jednej Drogi, stanowi jedna? z osiowych kwestii wspolczesnych studiow strategicznych."
LESZEK SYKULSKI